Ông Lý Xuân Trang, Bí thư Đảng ủy xã Tả Gia Khâu, chẳng cần giấu giếm: Cả xã chỉ có 12 thôn bản thôi, nhưng tất cả đều thiếu đất, thiếu nước sản xuất và nước sinh hoạt. Xã có gần 3 ngàn nhân khẩu nhưng chỉ có hơn 300ha ngô và 34ha ruộng nước một vụ. Không phải năm nào cũng đủ nước cấy, năm nay hạn quá nhiều diện tích bỏ hoang, có chỗ cấy được, nhưng khi lúa trỗ thì trời không mưa, bông cứ trắng phớ ra không kết hạt. Bà con nơi đây chủ yếu ăn ngô, ngô là cây lương thực chính, ngô ăn quanh năm, nhiều hộ chẳng đủ ngô mà ăn...
Những chiếc lu cao quá đầu người được làm bằng xi măng do tổ chức Unicef hỗ trợ, dùng để chứa nước mưa dự trữ nước sinh hoạt cho mùa khô dài tới bảy, tám tháng trời. Khắp một vùng cao nguyên nơi thượng nguồn sông Chảy từ Tả Gia Khâu, Dìn Chin, Pha Long của huyện Mường Khương qua các xã Thào Chư Phìn, Sín Chéng, Sán Chải, Nàn Sán, Nàn Sín của huyện Si Ma Cai đều là những xã thiếu nước trầm trọng. Lên tới vùng đất này vào những ngày mùa khô gió núi thổi ngào ngạt, đất cứ xác ra trong nắng gió, nhiều người phải thốt lên: Cao nguyên khát!
Mấy anh em mình vào đây, sau chiến tranh biên giới tháng 2/1979, đất nơi này không có người ở, người bên kia kéo nhau sang lấn đất. Mình vào đây phát rừng làm nương để giữ đất biên giới luôn. Cuộc sống ban đầu cũng khó khăn lắm, sau mấy mùa nương đất chai cứng cây lúa, cây ngô còi cọc không lên nổi phải sang bên kia trồng dứa, trồng chuối thuê cho người bên ấy. Mình nghĩ, sao người ta làm được mà mình lại không làm được. Thế là mình về bán lợn bán gà mua mấy vạn chồi dứa về trồng. Học cách trồng của người Trung Quốc, họ trồng thế nào thì mình cũng trồng như thế, rồi bón lót, bón thúc, phun thuốc để dứa ra quả to, mắt đều... Mới đầu thì bán cho người bên kia, sau thì bán cho các nhà máy dứa trong nước dưới xuôi. Từ mấy anh em họ Thào trồng dứa cho thu nhập cao, mọi người trong thôn học theo, bây giờ thì cả thôn Na Lốc, Cốc Phương đều trồng dứa, chuối rồi...
Do bán được giá, năm 1985 cây mận Tam hoa phát triển mạnh mẽ, có năm giá bán tại vườn từ 5.000-7.000đ/kg, còn ở các thị xã, thành phố giá mận lên tới 15.000-20.000đ/kg. Từ đó người nông dân Bắc Hà phá bỏ vườn tạp để trồng mận. Mận Tam hoa leo lên các sườn núi, tràn xuống các thung lũng, nhiều diện tích ruộng cũng được trồng mận. Không một gia đình nào ở Bắc Hà không trồng mận, nhiều thì vài trăm gốc, ít cũng vài ba gốc. Mận mọc khắp các triền núi từ Tả Chải, Na Hối, Bản Phố rồi lên tận Thải Giàng Phố, Lầu Thí Ngài... Năm 1998, Bắc Hà thống kê được 2.100ha mận các loại, trong đó chủ yếu là mận Tam hoa, sản lượng 13.000-15.000 tấn. Một thời Bắc Hà được mệnh danh là huyện mận. Trước và sau Tết nguyên đán, Bắc Hà ngập chìm trong màu hoa mận trắng. Từ đó, Bắc Hà còn được gọi là cao nguyên trắng.
