Hút liền mấy điếu thuốc lào, ông Thào Minh mới chậm rãi kể: Nhà mình trước đây ở xã Dìn Chin nằm trên đầu nguồn sông Chảy, trên đó thiếu nước quá, nhất là vào mùa khô vợ con mình phải đi cả ngày mới cõng được can nước về dùng. Nước để làm ruộng cũng không đủ, năm nào mưa nhiều thì đủ nước cấy, năm nào mưa ít mất mùa thiếu đói quanh năm, mèn mén cũng không đủ ăn. Nhiều gia đình bỏ đất Dìn Chin sang Sơn La, Lai Châu rồi vào tận Tây Nguyên nơi có nhiều rừng để sinh sống. Năm 1989 ăn Tết xong mình đang chuẩn bị đưa vợ con di cư tự do thì gặp bác Hoàng Chúng, lúc đó bác đang là Chủ tịch huyện Mường Khương, bác bảo: Chúng mày đưa vợ con đi đâu xa cho khổ, đất Na Lốc - Cốc Phương còn nhiều, sao không về đấy mà ở. Người bên kia họ cũng ở như đất của mình, sao họ lại giàu có thế, chẳng lẽ mình lại không học họ làm giàu được à? Thế là mình cùng mấy anh em họ Thào đưa vợ con tới đây. Vùng đất này ngày xưa chưa có ai ở, nên người bên kia biên giới tràn sang bên này phát rừng làm nương, khi dân mình đến họ mới lui về bên kia suối Na Lốc.
Tôi đi tìm Thào Dìn khó quá, mọi người bảo: Mùa thu hoạch dứa chẳng mấy khi gặp Thào Dìn ở nhà, từ sáng sớm nó đã lên đồi giúp người ta thu dứa rồi... Đúng như vậy, trưởng bản Thào Dìn đang có mặt ở khu vực thu mua dứa, rất nhiều khách hàng gọi điện thoại cho anh, người Trung Quốc có, người Việt Nam có, rồi người trong thôn hỏi giá bán bao nhiêu, thời gian nào thì đến lượt nhà họ bẻ dứa... Chuyện của trưởng thôn Thào Dìn tự nguyện sang bên kia biên giới làm thuê trồng dứa, trồng chuối mà chẳng lấy tiền công.
Thực ra Thào Dìn sang bên ấy học cách trồng, bón phân, phun thuốc kích thích... sau đó anh về áp dụng ở đồi dứa của nhà mình. Số tiền công anh xin đổi bằng phân bón và các chế phẩm sinh học để phun cho dứa chín đều, quả mọng. Bởi thế mà đồi dứa nhà anh chất lượng quả chẳng thua kém gì đồi dứa của người bên kia suối Na Lốc. Năm ấy, giá dứa nhà anh được thương lái trả chẳng kém mua của người Trung Quốc. Mọi người trong thôn học làm theo, họ sang bên kia biên giới mua phân bón và các chế phẩm sinh học phục vụ cho cây dứa. Để dứa chín rải đều trong thời gian thu hoạch Thào Dìn lên lịch cho các gia đình trong thôn trồng cách nhau 2 - 3 ngày, trồng lệch ngày như vậy để các gia đình thu hoạch đổi công cho nhau, dứa chín không dồn dập, thương lái không thể ép được giá.
Vàng Seo Dìn ở thôn Bãi Chuối là người đầu tiên xây nhà hai tầng và mua ô tô con để mỗi chủ nhật đưa vợ con lên thị trấn Mường Khương chơi chợ và ăn thắng cố. Dìn bảo: Mình sinh năm 1974, vợ mình là Sùng Thị Sừu hơn mình 2 tuổi, năm 1992 mình từ Pha Long xuống đây.
Cũng giống như anh Thào Dìn mình cũng sang bên Trung Quốc làm thuê, về nhà bắt chước họ trồng chuối. Mọi người ở đây trồng chuối nhiều hơn trồng dứa nên thôn mình có tên là thôn Bãi Chuối. Nhà mình trồng hơn 10 vạn gốc chuối, khoảng 8 vạn gốc dứa. Chuối chỉ bán cho người Trung Quốc, còn dứa thì người Trung Quốc mua và người Việt Nam cũng mua. Không nhớ mỗi năm thu mấy trăm triệu tiền đâu, có năm được 200 triệu có năm hơn 200 hay 300 triệu gì đó...
